สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

10 ธันวาคม วันสิทธิมนุษยชน
และวันรัฐธรรมนูญไทย

ปุจฉาที่ 1 1 ปีที่ผ่านมา สังคมไทย พบปัญหา การละเมิดสิทธิมนุษยชน ด้านใดมากที่สุด?

วิสัชนาที่ 1 1 ปีที่ผ่านมา สังคมไทยพบปัญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกายมากที่สุด อันเป็นผลมาจากนโยบายการปราบปรามยาเสพติดของรัฐบาล และล่าสุดซึ่งปรากฏเป็นข่าวต่อสาธารณะ กรณีเจ้าหน้าที่ตำรวจพื้นที่แห่งหนึ่ง ซ้อมผู้ต้องหาอย่างทารุณด้วยการใช้ถุงคลุมศีรษะแล้วเตะต่อยตามร่างกาย และใช้สายไฟฟ้าช็อตร่างกายและจี้ที่อวัยวะเพศเพื่อให้รับสารภาพข้อกล่าวหาว่าชิงทรัพย์ การกระทำของเจ้าหน้าที่รัฐดังกล่าวถือเป็นการกระทำที่ขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ 2540 โดยเฉพาะ :-

มาตรา 4 ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิและเสรีภาพของบุคคลย่อมได้รับความคุ้มครอง

มาตรา 26 การใช้อำนาจโดยองค์กรของรัฐทุกองค์กรต้องคำนึงถึงศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ และเสรีภาพ...

มาตรา 31 บุคคลย่อมมีสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย การทรมาน ทารุณกรรม หรือการลงโทษด้วยวิธีการโหดร้าย หรือไร้มนุษยธรรม จะกระทำมิได้...การจับ คุมขัง ตรวจค้นบุคคล หรือกระทำใดอันกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพ จะกระทำมิได้...

นอกจากนี้ยังขัดกับหลักการที่ว่า บุคคลทุกคนย่อมมีสิทธิบุคคลในกระบวนการยุติธรรม ตามที่รัฐธรรมนูญรองรับไว้ในมาตรา 237 ในคดีอาญา การจับกุมและคุมขังบุคคลใดจะกระทำมิได้ เว้นแต่มีคำสั่งหรือหมายของศาล... โดยผู้ถูกจับจะต้องได้รับการแจ้งข้อกล่าวหาและรายละเอียดแห่งการจับ โดยไม่ชักช้า กับจะต้องได้รับโอกาสแจ้งให้ญาติหรือผู้ซึ่งถูกจับไว้วางใจทราบในโอกาสแรก และผู้ถูกจับซึ่งยังถูกควบคุมอยู่ ต้องถูกนำตัวไปศาลภายในสี่สิบแปดชั่วโมง... มาตรา 239 ว่าด้วยสิทธิที่จะได้รับการประกันตัว และบุคคลผู้ถูกควบคุม คุมขัง หรือจำคุก ย่อมมีสิทธิพบและปรึกษาทนายความเป็นการเฉพาะตัว และมีสิทธิได้รับการเยี่ยมตามสมควร มาตรา 242 ผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา ย่อมมีสิทธิได้รับความช่วยเหลือจากรัฐด้วยการจัดหาทนายความให้ ในกรณีที่ผู้ถูกควบคุมหรือผู้ถูกคุมขังไม่อาจหาทนายความได้ รัฐต้องให้ความช่วยเหลือโดยจัดหาทนายความให้โดยเร็ว

อีกทั้งผู้เสียหายในคดีอาญา หรือผู้ที่ได้รับความเสียหายจากการกระทำของคนอื่นที่ตนไม่เกี่ยวข้องต้องได้รับการช่วยเหลือจากรัฐตามรัฐธรรมนูญมาตรา 245 และจำเลยที่ถูกคุมขังระหว่างการพิจารณาคดี แล้วภายหลังศาลพิพากษาว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ ต้องได้รับค่าชดเชยจากรัฐตามรัฐธรรมนูญมาตรา 246 รวมทั้งผู้ได้รับโทษทางอาญามีสิทธิขอรื้อฟื้นคดีขึ้นมาพิจารณาใหม่ หากมีหลักฐานว่าศาลได้ตัดสินผิดไปจากข้อเท็จจริงหรือมีการเบิกความเท็จแล้วศาลลงโทษ ตามรัฐธรรมนูญมาตรา 247

ปุจฉาที่ 2 ควรมีแนวทางในการแก้ไขปัญหาการละเมิดสิทธิดังกล่าวอย่างไร?

วิสัชนาที่ 2 ปัญหาการละเมิดสิทธิด้านสิทธิเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย ส่วนใหญ่จะเกิดมาจากการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่รัฐ พนักงานของรัฐ ที่มิได้มีความรู้ ความเข้าใจ และความเคารพสิทธิมนุษยชน จะต้องคำนึงถึงศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของประชาชนพลเมืองทุกคน ดังนั้นจึงควรเร่งส่งเสริมให้มีการสร้างความรู้ความเข้าใจด้านสิทธิมนุษยชนแก่เจ้าหน้าที่รัฐ พนักงานของรัฐ ทุกระดับ ในขณะเดียวกันประชาชนก็ต้องตระหนักและเข้าใจในสิทธิเสรีภาพของตนเพื่อป้องกันมิให้เกิดการละเมิดสิทธิและเสรีภาพของตนเช่นกัน.

ผศ.จรัล ดิษฐาอภิชัย

กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

From : http://www.fpps.or.th