สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เสียงจากเยาวชนพลเมือง

อันเนื่องมาจากการที่สถาบันนโยบายศึกษาและกระทรวงศึกษาธิการได้ดำเนินโครงการความเป็นพลเมืองสำหรับเยาวชนไทย ตั้งแต่ปี 2545 จนถึงปัจจุบัน มีเยาวชนระดับมัธยมปลายและอาจารย์ เข้าร่วมโครงการมาอย่างต่อเนื่อง และในแต่ละครั้งของการจัดกิจกรรม สถาบันฯ ได้เน้นกระบวนการให้ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้และฝึกฝนตนเองจากประสบการณ์ตรงที่หลากหลาย กระตุ้นให้เยาวชนได้กล้าแสดงความคิดเห็น มีความมั่นใจในตนเอง และกล้าหาญที่จะยึดมั่นในการคิดดีและทำดี เพื่อผู้อื่นและสังคม จนเกิดความภาคภูมิใจในตนเองและมีจิตสำนึกดีเพื่อส่วนรวม

เรียงความ 2 ฉบับ ที่ตีพิมพ์ในครั้งนี้ มาจากนักเรียนชาวเขาที่ได้มีโอกาสเข้าร่วมประชุมเชิงปฏิบัติการอย่างต่อเนื่อง 3 ครั้งติดต่อกันเป็นเวลา 2 ปี

เยาวชนชาวเขาได้แสดงทัศนะต่อการสร้างคนดีและการเป็นพลเมืองของประเทศได้อย่างลึกซึ้งและน่าสนใจยิ่ง สถาบันฯ เห็นเป็นโอกาสอันเหมาะสมที่จะนำเสียงของอนาคตมาเป็นภาพสะท้อนให้ทุกองค์กร ทุกฝ่ายในสังคม ได้ช่วยกันเร่งสร้างเยาวชนให้กับอนาคตของสังคมร่วมกัน

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

ความหลากหลายของมนุษย์

นางสาวกรพินธุ์ ศรีวิโรจน์
โรงเรียนศึกษาสงเคราะห์เชียงใหม่ จ.เชียงใหม่

... สังคมดีไม่มีขาย แต่ถ้าต้องการสังคมดีร่วมกันสร้างได้ ในสังคมหนึ่งๆ ประกอบไปด้วยวัยต่างๆ ที่มีภาวะต่างกัน ทุกคนล้วนต้องผ่านช่วงของวัยต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นวัยเด็ก วัยรุ่น วัยหนุ่ม-สาว วัยทำงาน จนกระทั่งวัยชรา ทุกเทศ ทุกวัย ล้วนมีความสำคัญต่อการพัฒนาบ้านเมือง และมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาประเทศชาติ หากแต่อยู่ที่บุคคลสามารถทำหน้าที่ของตนได้ดีแค่ไหน

ดิฉันก็หนึ่งในพลเมืองของประเทศที่กำลังศึกษาเล่าเรียน มีหน้าที่เรียนหนังสือ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าเรียนหนังสืออย่างเดียว ในแต่ละวันมีกิจกรรมมากมายนอกเหนือจากการเรียน อาทิเช่น กิจกรรมการส่งเสริมอาชีพเพื่อหารายได้ระหว่างเรียน ไม่ว่าจะเป็นการปลูกพืชผักสวนครัว การทำขนม อาหารกลางวัน หรือจะเป็นหนึ่งห้องเรียนหนึ่งผลิตภัณฑ์ ก็จะหาเวลามาทำช่วงหลังเลิกเรียนหรือวันหยุด ดิฉันอยู่ในโรงเรียนดิฉันได้เรียนรู้ชีวิต ประสบการณ์ที่ดีมากเลยทีเดียว โดยเฉพาะการได้เป็นแกนนำ ชมรม IOGT ที่ดิฉันได้ทำอยู่ปัจจุบันนี้ ดิฉันได้ฝึกเป็นผู้นำ ฝึกความกล้าแสดงออก เสียสละเวลาส่วนตัวเพื่อส่วนรวม ดิฉันสังเกตเห็นผู้ตามใช่ว่าไม่ดีเสมอไปและดีเสมอไป ดิฉันพยายามหาคำตอบให้กับตัวเอง ดิฉันก็พบในบทความตอนหนึ่งว่า “ในโลกนี้เป็นสิ่งไม่เที่ยงธรรม” มีทั้งคนดีและคนไม่ดี มนุษย์เกิดมาคู่กับธรรมชาติ ผู้หญิงคู่กับผู้ชาย มีสุขมีทุกข์ มีลำบากมีสุขสบาย ฯลฯ เป็นของคู่กันที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ สังเกตเห็นประเทศที่มีประชากรมากๆ ก็มีปัญหาด้านความต้องการ ประเทศที่มีประชากรน้อยก็มีปัญหาด้านการขาดแคลนแรงงาน ประเทศที่พัฒนาแล้วก็ประสบกับปัญหาอุบัติเหตุที่เกิดจากการใช้เทคโนโลยี หรือจะเป็นโรคต่างๆ เช่น โรคไข้หวัดนกที่กำลังระบาด ส่วนประเทศที่ยังไม่พัฒนาก็ประสบกับปัญหาด้านคุณภาพของประชากร ทั้งนี้ หากแต่อยู่ที่ผู้นำของประเทศด้วย แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือ พลเมืองของประเทศ ที่จะต้องช่วยกันแก้ไขปัญหาดังกล่าว แต่ถ้าหากผู้นำ พลเมืองไม่มีบทบาทต่อการพัฒนาประเทศ ก็ไร้ซึ่งการนำมาสู่เพื่อการดำเนินชีวิตที่สันติภาพและเป็นสุข ดังนั้น สังคมจะดีเริ่มจากสังคมเล็กๆ นั่นคือ ครอบครัว ที่มาจากครอบครัวที่อบอุ่น เข้มแข็ง และมีความปรารถนาอันแรงกล้าที่จะกระทำความดีและเป็นคนดี สังคมปัจจุบันนี้ยากที่จะบรรยาย เพราะคนดีกับคนไม่ดีปะปนกันหมด คนดีท้อแท้กับการทำความดี คนไม่ดีบ้างก็กลับได้ดี ดี.อุทัย ดุลยเกษม ท่านได้บอกไว้ว่า ความหลากหลายของมนุษย์เป็นรากฐานของโลกที่อยู่ได้ เป็นโครงสร้างที่สำคัญทั้งทางกายภาพและชีวภาพ ดิฉันดูข่าว แม้ว่ากลุ่มวัยรุ่นจะเป็นวัยที่หัวรุนแรง แต่ก็เป็นวัยที่สำคัญของชาติ ปัจจุบันมีแหล่งล่อล่วงวัยรุ่นมากขึ้น ทำให้วัยรุ่นหันไปพึ่งในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง แต่ถ้าสังคมเริ่มจากสังคมที่ดี ก็ย่อมเอาชนะสิ่งต่างๆ ได้ จะสังเกตเห็นภาคใต้มีการก่อการร้ายเป็นประจำ ตั้งแต่อดีตจนกระทั่งปัจจุบันก็ยังไม่หยุด สร้างความเสียหายแก่ผู้คนทั้งชีวิตและทรัพย์สิน ทำให้มีความรู้สึกว่าเป็นเรื่องปกติ แต่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น การที่พลเมืองในประเทศทำผิดกฎหมาย ก่อความไม่สงบ สร้างความเดือดร้อน ไม่ได้หมายความว่าจะเป็นหน้าที่ของตำรวจเท่านั้น ที่จะควบคุมไม่ให้คนไม่ดีกระทำความผิด แต่ทุกคนซึ่งเป็นพลเมืองของประเทศสามารถช่วยเป็นหูเป็นตาแทนตำรวจ หรือแทนซึ่งกันและกันได้ หากทุกคนปฏิบัติได้ประกอบกับมีความสามัคคี เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ไม่ให้คนไมดีมีอำนาจมาปกครองบ้านเมือง แต่ยกย่องส่งเสริมคนดีให้ควบคุมคนไม่ดี ประเทศชาติบ้านเมืองก็จะเจริญ ประชากรก็จะดำรงชีวิตด้วยความปกติสุข

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

คิดใหม่ ทำใหม่ สู่มิติยุคประชาธิปไตย

นายเกษม แซ่ฟ่า ชั้น ม.6/1
โรงเรียนศึกษาสงเคราะห์เชียงใหม่ จ.เชียงใหม่

อาจารย์ท่านหนึ่งได้ให้สัมภาษณ์ข้าพเจ้าหลังจบการสัมมนาระดับประเทศ เรื่อง “บทบาทของเยาวชนพลเมืองต่อประเทศไทย” ซึ่งจัดโดยสถาบันนโยบายศึกษา ร่วมกับกระทรวงศึกษาธิการ ข้าพเจ้าถามท่านด้วยความเคารพว่า “อาจารย์มีความคาดหวังกับการทำงานของคณะรัฐมนตรีเพื่อการพัฒนาสังคมในยุคปัจจุบันนี้อย่างไรบ้างครับ” ท่านตอบข้าพเจ้าว่า “อาจารย์ไม่ได้คาดหวังกับการทำงานของผู้นำประเทศสมัยนี้มากนัก เพราะทุกวันนี้อาจารย์ไม่รู้จะหวังอะไรจากพวกเขา”

คำพูดดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่าท่านไม่ได้ให้ความหวังกับการบริหารงานของคณะรัฐบาลในยุคนี้มากนัก เพราะทุกฝ่ายหวังตำแหน่ง ลาภยศ และชื่อเสียงมากกว่าการเสียสละตนเองทำงานเพื่อบ้านเมือง ไม่มีผู้นำคนใดที่พร้อมอุทิศตนเป็นกำลังในการพัฒนาประเทศอย่างเต็มที่ เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วพลังที่สำคัญในการขับเคลื่อนให้ประเทศก้าวหน้าคงไม่มี ยิ่งไปกว่านั้น การพัฒนาประเทศในยุคโลกไร้พรมแดนเช่นนี้ อาจสู้หลายๆ ประเทศที่เป็นคู่แข่งไม่ได้ ท่านอาจารย์คงท้อแท้และหมดกำลังใจ แต่น่าภูมิใจครับที่ท่านยังฝากความหวังให้กับกลุ่มเยาวชนที่ผ่านการอบรมและเยาวชนทั้งประเทศให้เป็นคนดีและพัฒนาประเทศอย่างเต็มความสามารถ

ข้าพเจ้ามองย้อนหลังกลับสู่อดีตกาล ครั้งการเรียกร้องสิทธิเสรีภาพภายใต้ปีกแห่งการสามัคคีกลมเกลียวกัน มีความเป็นแนวร่วมอุดมการณ์ทั้งจากพลังเยาวชน นิสิตนักศึกษา และผู้ใหญ่ จากพลังอันแรงกล้าของทุกคนจึงทำให้ได้มาซึ่งรัฐธรรมนูญที่เป็นประชาธิปไตยให้ประชาชนชาวไทยทั้งประเทศ แต่ปัจจุบันนี้อุดมการณ์ในสมัย 14 ตุลา 2516 หรือเหตุการณ์สำคัญต่างๆ ทางประวัติศาสตร์แห้งเหือดห่างหายไป สังคมมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ผู้คนไร้น้ำใจ ขาดการช่วยเหลือเกื้อกูล ทั้งหมดนี้ทำให้ข้าพเจ้าเกิดคำถามว่าจิตสำนึกของคนทุกเพศทุกวัยเพื่อการสร้างสรรค์สังคมไทยหมดสิ้นอย่างคำกล่าวของอาจารย์ท่านนั้นจริงหรือไม่

หลังจากกลับถึงโรงเรียน ข้าพเจ้าพยายามค้นหาคำตอบเพื่อตอบคำถามของอาจารย์ท่านนั้น ทำให้ข้าพเจ้าเข้าใจว่าการอยู่ร่วมกันในสังคมไทย ทุกคนต่างมีหน้าที่สองประการ คือ ประการแรก หน้าที่ต่อตนเองและประการต่อมาคือ หน้าที่ต่อส่วนรวม

หน้าที่ต่อตนเอง คือ การทำให้ตนเองมีความสุขโดยผู้อื่นไม่เดือดร้อน การทำให้ตนมีสุขนั้น คือการทำกิจกรรมต่างๆ ที่ตนพึงพอใจ สังคมยอมรับได้ ไม่ทำให้กลุ่มชนใดสิ้นอิสรภาพ

ส่วนหน้าที่ต่อสังคม คือ การมีส่วนร่วมในด้านกำลังแรงเพื่อการพัฒนาประเทศ กำลังทรัพย์เพื่อการสนับสนุนกิจกรรมต่างๆ ในการสร้างสรรค์ประเทศ และกำลังใจให้กันและกันเพื่อความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ทำหน้าที่ของตนให้ดีที่สุด

ท่ามกลางผืนป่าอันสงบร่มเย็น อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธุ์ธัญญาหาร เป็นแหล่งพักผ่อนอย่างดีของเชื้อโรค แต่มีอนุภาคเล็กมากและมันอาจมีจำนวนมหาศาลมากพอกับประชากรเมืองๆ หนึ่ง แต่ความงามของธรรมชาติเป็นม่านอย่างดีในการกำบังมิให้สิ่งชั่วร้ายเหล่านี้มีอิทธิพลในการสำแดงฤทธานุภาพทำลายล้างมนุษย์ ประเทศไทยเช่นเดียวกัน เป็นครอบครัวหลังใหญ่ที่ประกอบด้วยประชากรจำนวนมาก ท่ามกลางสังคมเช่นนี้มีทั้งคนดีและคนไม่ดีทั่วทุกมุมบ้านแน่นอน ทุกคนต่างมีหลักการในการดำเนินชีวิตที่แตกต่างกัน เหตุผลดังกล่าวนี้เป็นประตูให้เกิดความแตกต่างทางสังคมและแน่นอนปัญหาต่างๆ ย่อมเกิดขึ้น การจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นจำเป็นอย่างยิ่งที่จำต้องมีผู้นำ ท่านคิดว่าผู้นำที่ดีควรมีลักษณะอย่างไร

ข้าพเจ้ามีโอกาสได้ฟังการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายบุคคล ณ รัฐสภาอันเป็นสภาอันทรงเกียรติของประเทศในวันที่ 13 เดือนพฤษภาคม พุทธศักราช 2547 สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภาทุกท่าน และผู้ยื่นกระทู้ถาม ต่างทำหน้าที่ของตนเองอย่างดีเยี่ยม แต่ที่น่าสังเกตคือ ห้องประชุมรัฐสภาเปรียบเสมือนเวทีห้องภาษาไทยของกลุ่มสาระภาษาไทยที่จัดการแข่งขันโต้วาที เหมือนตรงไหนหรือครับ หากฟังอย่างผิวเผินก็เหมือนการประชุมธรรมดาทั่วไป ถ้าฟังอย่างใจวิจารณญาณจะสะดุดกับคำพูดทุกถ้อยคำ เพราะวาทศิลป์ของทั้งฝ่ายรัฐบาลและฝ่ายค้านต่างมีทีเด็ดในการพูดที่ฟังแล้วทำให้กำลังใจในการทำงานของฝ่ายที่ถูกอภิปรายดับวูบลง เสมือนคลื่นที่ไร้พลังงานอย่างสิ้นเชิง ในทางกลับกัน หากไตร่ตรองอย่างรอบคอบจะทำให้เราค้นพบความจริงดังสุภาษิตไทยที่ว่า “น้ำร้อนปลาเป็น น้ำเย็นปลาตาย”

ข้าพเจ้าในฐานะเยาวชนพลเมืองคนหนึ่ง ไม่อาจมองข้ามภาพที่ไม่สร้างสรรค์ในสังคมไทยและข้าพเจ้าหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจากการประชุมอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายบุคคล (ทั้ง 8 รัฐมนตรี) จะเป็นอุทาหรณ์ให้ผู้นำทุกระดับในสังคมได้ตระหนักถึงภาวการณ์เป็นผู้นำ คิดให้เป็น ทำให้ได้ ดังนโยบายและมองเห็นประโยชน์ของส่วนรวมให้มากกว่าส่วนตัว เพื่อเป็นแม่พิมพ์ที่ดีแก่เยาวชนพลเมืองที่จะสานสังคมต่อจากท่าน ที่สำคัญ ข้าพเจ้าเชื่อมั่นว่าความหวัง ความศรัทธา ประชาชนยังคงฝากอยู่กับท่านเช่นเดียวกัน

สิ่งที่น่าจะเป็นประโยชน์ต่อประชาชนชาวไทยในการตัดสินใจเลือกตัวแทน ในการเป็นผู้นำอย่างมั่นใจ ไม่คิดเสียใจภายหลังการเลือกตั้ง ทั้งในระดับหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ จังหวัด และระดับประเทศ ข้าพเจ้าจึงใคร่ฝากพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเพื่อเป็นแนวทางในการตัดสินใจก่อนลงคะแนนเลือกตั้ง ความว่า

“ในบ้านเมืองเรานี้มีทั้งคนดีและคนไม่ดี การจะทำให้บ้านเมืองเป็นสุขนั้น ไม่ใช่การทำให้ทุกคนเป็นคนดี แต่เป็นการส่งเสริมคนดีให้ปกครองคนไม่ดี”

From : http://www.fpps.or.th