สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

การสร้างความเป็นพลเมือง

ถ้ายังจำกัดได้ดี เมื่อต้นปีนี้มีกรณีนักเรียนมัธยมปลายจากจังหวัดสกลนครสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ แต่ไม่สามารถเข้าเรียนได้ เพราะไม่มีสถานภาพในการเป็น “พลเมือง” ไทย อันเนื่องจากบิดามารดาเป็นต่างด้าวที่เข้ามาอยู่ในประเทศไทยและถูกถอนสัญชาติไปตามประกาศคณะปฏิวัติที่ 337 เมื่อปี 2515

นักเรียนผู้นี้ทำเรื่องร้องเรียนจนทุกฝ่ายได้เข้ามาช่วยตรวจสอบความถูกต้อง ใช้เวลาเพียง 4 วัน ก็มีบัตรประชาชนเป็นของตนเองสมใจ

ผลพวงของนโยบายที่สร้างขึ้นเพื่อความมั่นคงแห่งรัฐ แต่กลายเป็นความไม่มั่นคงของราษฎร จากอดีตจนถึงปัจจุบันนี้ กลายเป็นกรณีศึกษาเร่งให้ทุกฝ่ายเข้ามาแก้ไข ไม่ว่ากรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย มหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

มาบัดนี้ นายกรัฐมนตรี พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร ก็ชูบัตรสมาร์ทการ์ด (Smart Card) บัตรประชาชนแบบใหม่ที่เก็บข้อมูลส่วนบุคคลไว้มากมาย เพื่อใช้แบบอเนกประสงค์ คนไทยจะได้เริ่มใช้บัตรนี้ในปี 2547 บัตรนี้จะทำให้กับคณะนักกีฬาไทยทุกคนที่ไปร่วมแข่งขันกีฬาโอลิมปิก ประเทศกรีซ เป็นกลุ่มแรก ซึ่งแต่เดิมมีนโยบายที่จะทำให้กับกลุ่มเป้าหมาย 3 กลุ่มแรก คือ ประชาชน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ประชาชนที่ลงทะเบียนแก้ปัญหาคนยากจน และนักเรียน-นักศึกษา

ไม่ว่าจะเป็นบัตรเก่าหรือบัตรใหม่ ก็ถือว่าเป็นหลักฐานสำคัญในการแสดงตนของคนไทยที่จะเข้าสู่บริการของรัฐ หรือใช้สิทธิความเป็นพลเมืองตามหน้าที่ที่กฎหมายกำหนดและรับรองไว้

อย่างไรก็ดี ยังมีคนไทยชายขอบและคนไทยชาวภูเขาอยู่อีกมากมายที่ยังไม่มีบัตรใดๆ แสดงตนเพื่อใช้สิทธิความเป็นพลเมืองได้ และรอการแก้ไขปัญหานี้อยู่

แต่สิ่งที่เห็นว่าจะรอไม่ได้ และน่าจะเร่งคิด เร่งทำ คือ การทำความเข้าใจของผู้ถือบัตรและบทบาทความเป็นพลเมือง การพัฒนาบัตรแสดงตนของคนไทยไปไกลแล้วด้วยเทคโนโลยีที่ก้าวหน้า แต่นัยของความเป็นพลเมืองที่มีอุดมการณ์ มีความรัก และมีความรับผิดชอบต่อสังคมและประเทศชาติ อันเป็นสำนึกดีของพลเมือง (ที่ดี) ยังไม่มีการกระตุ้นอย่างเป็นรูปธรรม

ประเทศไทยได้มีการปฏิรูปการศึกษาถึง 2 ครั้งแล้ว แต่เป้าหมายของการสร้างความเป็นพลเมืองตามระบอบประชาธิปไตยก็ยังไม่ชัดเจน จะทำอย่างไรให้ระบบการศึกษาไทย หรือกลไกภาครัฐและภาคการเมือง เห็นความจำเป็นในการสร้างความรู้สึกนึกคิด อุดมการณ์ ของคนในชาติให้เป็น “พลเมืองของประเทศ” อย่างจริงจังเสียที

ผู้นำประเทศเพื่อนบ้านที่เป็นเกาะเล็กๆ เขาพูดถึงการสร้างพลเมืองของเขาให้เป็นพลโลกไปหลายปีแล้ว แล้วทำไมบ้านเมืองเราจะพูดเรื่อง “การสร้างพลเมืองไทย” กันจริงๆ จังๆ เสียทีไม่ได้เล่า!

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th