สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรียนรู้ รัฐธรรมนูญ

รัฐธรรมนูญเปิดอีกมิติใหม่ของการปฏิรูปการเมืองโดยการให้อำนาจการยื่นถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆ ทางการบริหาร ทั้งทางฝ่ายการเมืองและข้าราชการประจำ

การอภิปรายไม่ไว้วางใจ 15 รัฐมนตรีของพรรคประชาธิปัตย์ในครั้งนี้จึงเป็นการทดสอบกติกาใหม่ของรัฐธรรมนูญเป็นครั้งแรกเพราะนอกจากฝ่ายค้านจะยื่นญัตติขอเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีแล้ว ยังได้ยื่นคำร้องต่อประธานวุฒิสภาให้ถอดถอนรัฐมนตรีถึง 9 คนอีกด้วย

ด้วยเหตุที่กติกาการยื่นถอดถอนนี้เป็นเรื่องใหม่ที่มีความสำคัญยิ่งต่อการทำงานของผู้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี สถาบันนโยบายศึกษาจึงได้ขอร้องให้ รศ.ดร.นันทวัฒน์ บรมานันท์ ช่วยให้ความรู้แก่พวกเราทุกคน ซึ่งอาจารย์นันทวัฒน์ก็ได้ส่งบทความเรื่อง “กระบวนการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ตามรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (พ.ศ.2540)” มาให้ตีพิมพ์ในฉบับนี้ รายละเอียดมีอย่างไรเชิญอ่านกันได้ค่ะ

จะเห็นว่ารัฐธรรมนูญฉบับนี้ได้ให้อำนาจแก่องค์กรต่างๆ ในการ “คานอำนาจ” กัน เช่นรัฐมนตรีในรัฐบาลชุดก่อนๆ เมื่อถูกเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจ หลังจากที่มีการลงคะแนนเสียงกันแล้วก็แล้วกันไปทั้งที่บางทียังมีสิ่ง “คาใจ” ประชาชนผู้ติดตามดูการอภิปราย และวิธีการนั้นเอง ทำให้รัฐมนตรีอาจจะทำอะไรหลายอย่างที่ไม่ถูกต้องเพราะมั่นใจในการมีเสียงข้างมากในสภา

บทบัญญัติดีๆ เช่นการถอดถอนผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญเช่นนี้จึงเป็นสิ่งที่จะต้องคงไว้ในรัฐธรรมนูญตลอดไป เพราะตราบใดที่เรายังไม่สามารถจะ “ดัก” คนไม่ดีไม่ให้เข้าสู่อำนาจได้กระบวนการตรวจสอบและถอดถอนจึงเป็นกลไกในการ “คัด” คนชั่วออกไป

แม้กระทั่งคนดีก็ยังต้องทำงานด้วยความระมัดระวังรอบคอบ เพราะความประมาทพลาดพลั้งเพียงครั้งเดียวก็อาจจะทำให้ทั้งชีวิตเปลี่ยนแปลงไปได้

และในส่วนของฝ่ายที่ใช้อำนาจการตรวจสอบ หากปรากฏว่าใช้อำนาจโดยพร่ำเพรื่อเกิดความจำเป็น ใช้อำนาจโดยขาดหลักฐานในข้อกล่าวหา ใช้อำนาจเพราะต้องการทำลายชื่อเสียงโดยการอภิปรายไม่ไว้วางใจ ดาบแห่งการใช้อำนาจนั้นก็อาจจะกลับมา “คืนสนอง” ได้

ดังนั้น รัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ.2540 นี้ จึงมีสิ่งที่น่าสนใจให้พวกเราเรียนรู้อีกมาก

ยศวดี บุณยเกียรติ

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th